ترس از ندانستن/نشناختن

ترس از ندانستن/نشناختن یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های انسان است. همین مسئله است که موقعیت‌های ناشناخته و مبهم را برای ما تبدیل به موقعت‌هایی ترسناک می‌کند. عکس‌العمل طبیعی هر انسانی در چنین شرایطی تلاش برای کسب اطلاعات و شناخت بهتر و رسیدن به الگو یا عنوانی‌ست که بتواند موقعیت را برای او بهتر شرح دهد. این موقعیت ناشناخته می‌تواند یک شهر، کشور، یک محیط کاری یا تحصیلی جدید باشد و گاهی هم این موقعیت مشخصا یک انسان دیگر است. مواجهه و ارتباط با شخصی که نمی‌شناسیمش می‌تواند تبدیل به موقعیت اضطراب‌زایی شود. به نظر می‌رسد روش ما برای برقراری ارتباط با دیگران و نحوه معاشرت ما با آنها می‌تواند به شکلی بیانگر الگوی ما برای فائق آمدن بر اضطراب ندانستن/نشناختن‌ باشد. این اضطراب نه تنها بر شیوه برقراری ارتباط بلکه بر بروز اختلافات و تنش‌های بین‌فردی هم موثر است. چطور؟
در رابطه با فردی، با موقعیتی مواجه می‌شویم که نمی‌دانیم افکار یا احساسات طرف مقابلمان چیست. این موقعیت مبهم و ناشناخته در ما ایجاد اضطراب می‌کند و به طور طبیعی تلاش می‌کنیم به نحوی موقعیت را برای خودمان تشریح کنیم. در طی فرایندی که “فرافکنی” نام دارد (و به آن آگاه نیستیم) افکار و احساسات درونی‌مان را به طرف مقابل نسبت می‌دهیم. مثلا اگر ترس از دوست‌داشته نشدن یا مورد خشم واقع شدن یکی از دغدغه‌های همیشگی ما باشد به احتمال زیاد چنین مسئله‌ای را به طرف مقابل نیز نسبت می‌دهیم و تصور می‌کنیم ما را دوست ندارد یا از دست‌مان عصبانیست. (در حالیکه ممکن است این تصور کاملا اشتباه باشد) سپس بر اساس این فرض عکس‌العمل نشان می‌دهیم. عکس‌العملی که با افکار واقعی طرف مقابل‌مان به هیچ‌وجه همخوانی و هماهنگی ندارد. طرف مقابل گیج می‌شود. موقعیت ناشناخته است و به عنوان اولین واکنش او هم عواطف و احساسات درونی‌اش را به ما نسبت می‌دهد (که احتمالا اشتباه است) و بر اساس آنها رفتار می‌کند و این سیکل می‌تواند تا بالا گرفتن تنش و مشاجره ادامه پیدا کند.
فرایندی که در بالا توضیح دادم هرچند نتایج ناخوشایندی در پی دارد اما تا حد زیادی فرایندی طبیعی و بسیار انسانیست. همه ما در موقعیت‌های مشابه تا حدی ازین مکانیزم استفاده می‌کنیم و روابط انسانی هم همواره تا حدی همراه با سوبرداشت و اشتباه است و از آن گریزی نیست ولی به هر میزان که به افکار و احساسات و دغدغه‌های درونی‌مان آگاه باشیم کنترل بیشتری بر روابط خود خواهیم داشت و با احتمال بیشتری به جای فرافکنی و ذهن‌خوانی، گفتگوی آگاهانه موقعیت‌های ناشناخته ارتباطی‌مان را مدیریت خواهد کرد.